Najwyższa Izba Kontroli apeluje o likwidację barier prawnych w rozwoju firm rodzinnych, które nie pozwalają im się swobodnie rozwijać. W polskim systemie prawnym nie zdefiniowano nawet pojęcia „firma rodzinna”.
Według 73% przedsiębiorców od 2017 r. warunki prowadzenia firm rodzinnych nie uległy poprawie, przeciwną opinię wyraziło jedynie 9% ankietowanych.
Jak czytamy na stronie internetowej NIK, w ocenie Izby wprowadzone zmiany legislacyjne nie przyczyniają się w pełni do skutecznej likwidacji barier w rozwoju firm rodzinnych, a wprowadzone regulacje, jakkolwiek potrzebne, mogą nie dotyczyć obszarów i zagadnień najbardziej oczekiwanych przez przedsiębiorców. Np. udogodnienia wprowadzone przepisami w ramach Pakietu 100 zmian dla firm prawie nie są wykorzystywane przez firmy rodzinne. Pokazują to dane uzyskane przez NIK na podstawie kontroli w urzędach skarbowych, urzędach miast oraz oddziałach okręgowych ZUS, czyli w podmiotach wdrażających przyjęte rozwiązania prawne. Np. w ZUS wykorzystanie udogodnień wprowadzonych nowelizacją k.p.a. w ramach Pakietu stwierdzono zaledwie w dziewięciu sprawach firm rodzinnych na 724 zbadanych; w urzędach miast – w 88 przypadkach na 300 zbadanych.
Jak informuje NIK, kontrola w urzędach skarbowych i Ministerstwie Finansów pokazała, że skomplikowany charakter przepisów prawa oraz częste jego zmiany mogą w dalszym ciągu stanowić główną barierę w prowadzeniu działalności gospodarczej. Skutkiem tej bariery jest duża liczba błędów popełnianych zarówno przez pracowników kontrolowanych urzędów, jak i podatników, w interpretowaniu i stosowaniu prawa.
Przedsiębiorcy oczekują udogodnień skierowanych do firm rodzinnych. Przeprowadzone przez NIK anonimowe badanie ankietowe wśród 101 przedsiębiorców rodzinnych wykazało, że zdaniem 78% celowe jest wprowadzenie takich rozwiązań.
NIK mając na uwadze wyniki kontroli oraz uwzględniając znaczenie dla gospodarki firm określanych mianem rodzinnych, wskazała na potrzebę:
- wprowadzenia do polskiego porządku prawnego definicji firmy rodzinnej oraz przygotowania systemowych rozwiązań dla tej kategorii firm, ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej, a tym samym wpierających ich rozwój;
- kontynuowania działań mających na celu wprowadzenie do polskiego systemu prawnego rozwiązań pozwalających na przekazanie przedsiębiorstwa zmarłej osoby fizycznej następcy prawnemu, bez konieczności uruchomienia własnej działalności gospodarczej;
- kontynuowania mających na celu zwiększenie sprawności prowadzonych przez organy skarbowe postępowań podatkowych i poprawności wydawanych decyzji podatkowych.