W przypadku popełnienia wykroczenia skarbowego można skorzystać z instytucji tzw. czynnego żalu, czyli zawiadomienia właściwego organu ścigania o popełnieniu czynu zabronionego. Dobrowolne przyznanie się do naruszenia przepisów podatkowych np. do niezłożenia w terminie deklaracji podatkowej oraz zapłata zobowiązań podatkowych, pozwoli uniknąć konsekwencji karnych skarbowych.
Czynny żal będzie skuteczny, tylko wtedy gdy sprawca :
- przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim naczelnik urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego samodzielnie udokumentuje ten fakt,
- przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim organy ścigania rozpoczną czynności zmierzające do wykrycia tego przestępstwa lub wykroczenia (na przykład przeszukania, czynności sprawdzające czy kontrole).
Złóż czynny żal to dobrowolne przyznanie się do naruszenia przepisów podatkowych. Może mieć zastosowanie w przypadku podatnik:
- zapomniał o złożeniu deklaracji lub zapłaceniu podatku w terminie
- nierzetelnie prowadził księgi rachunkowe
- nierzetelnie wystawiał faktury
- nie zapłacił lub zapłacił nieodpowiedni podatek dochodowy (PIT lub CIT) lub podatek VAT
- bezprawnie stosował obniżone stawki VAT
- bezprawnie stosował zwolnienie VAT
- zataił przed organem podatkowym prawdziwe rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej
- wyłudził zwrot należności celnej
- wyłudził pozwolenie celne.
Skorzystanie z instytucji czynnego żalu i zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego z jednoczesnym uregulowaniem wszystkich zobowiązań pozwala uniknąć kary.
Sprawę można załatwić nie tylko podczas wizyty w urzędzie, ale także listownie i elektronicznie.
W niektórych sytuacjach naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego może odstąpić od ukarania sprawcy, który nie dopełnił ciążących na nim obowiązków.
Nie można skorzystać z czynnego żalu, gdy podatnik:
- został już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym, a organy podatkowe udokumentowały już popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
- jest w trakcie postępowania kontrolnego,
- zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego,
- nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
O tym czy naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego pozytywnie rozpatrzył pismo o dobrowolnym przyznaniu się do winy świadczą czynności jakie organ ścigania podejmie. Może to być:
- uznanie czynnego żalu za skuteczny – tedy naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego odstąpi od nałożenia kary za niedopełnienie obowiązków podatkowych lub obowiązków celnych. W pewnych sytuacjach organ może wskazać nowe terminy, w których należy zrealizować obowiązki których nie dopełniono;
- uznanie czynnego żalu za nieskuteczny – jeżeli zaszły okoliczności wskazane w ustawie. W takim wypadku prowadzone jest postępowanie w sprawie o wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe, na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym.
W przypadku uznania przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego, że czynny żal jest nieskuteczny, prowadzone jest postępowanie na zasadach ogólnych.
Uwag: nie trzeba składać czynnego żalu, jeśli dokonano korekty deklaracji. Jeśli jednak w ogóle nie złożono deklaracji w określonym przepisami terminie, to żeby uniknąć kary, trzeba złożyć czynny żal zanim organ ścigania wezwie do wyjaśnień.